Utangaçlık Nedir ve Nasıl Başa Çıkılır?
Utangaçlık Nedir ve Nasıl Başa Çıkılır?
Utangaçlık nedir diye düşünecek olursak diğer adıyla çekingen toplum içerisinde kişiyi olumsuz değerlendirme korkusudur. Kişi, iş yerine, okula, arkadaş ortamına ısınmakta güçlük çeker. Kişi her zaman izlendiğini düşünür, kendi yetersizliklerine odaklanır ve toplum tarafından yargılandığını düşünür. Bu durum kişinin utangaçlığına sebep olur ve toplumsal yapılan etkinliklere giremez. İş ortamında ekip olarak çalışma ruhu zedelenir ve kişi iş bulma konusunda zorluk çeker bu durumda utangaçlık kişinin sosyal hayatını derinden etkilemiş olur. Utangaçlık kişinin sadece sosyal hayatını etkilemekle kalmaz kişi utandığı zaman kendini insanlardan uzak tutar, kendini yalnız hisseder ve insanlarla ilişki kurmaz bunun sonucunda stres yaşar. Bu durum karşısında vücut önemli tepkiler verebilir. Buna örnek olarak; ellerde titreme, aşırı terleme, kalp çarpıntısı, vücudun görülen yerlerinde kızarma, baş dönmesi, kaslarda gerilme, kekeleme gözlenebilir. Utanç insan kendi benliğinden de rahatsız olur. Bir topluma girdiği zaman çekimser durur, insanlarla iletişime geçemez, veda edemez, insanlara uzak yerlerde oturur ve pasif durur.
Utangaçlık Nedenleri Nelerdir?
Utangaçlık nedenleri altında yatan birçok neden vardır. Bireyin yetişme tarzı da bu durumda etkilidir. Kişinin özgüven kişiliğiyle ilgilidir. Utangaç insan özgüven eksikliği yaşadığı için kendini yetersiz görmektedir. Birey olumsuz bir durumla karşılaştığı zaman kendini sorumlu tutar. Özgüven eksikliğinden dolayı dışarıdan gelebilecek etkenleri göz ardı edip kişisel olarak sorumlu kendini görür ve utangaçlığı burada da ortaya çıkar. Utangaç insanların kabul edemedikleri kişisel yetersizlikleri vardır ve bu yetersizliklerin toplum içerisinde de olumsuz karşılanacaklarını düşünürler. Utangaçlık sadece kişinin kendisiyle alakalı da olmayabilir. Utangaçlık toplumun kültürüyle de alakalı bir durumdur. Kişinin topluma göre yanlış bir davranış sergilemesi toplumdan dışlanmasına sebep olabilir ve böylelikle kişide utanç duygusu başlayabilir. Böylelikle insan kendine olan güvenini yitirebilir.
Utangaçlık Genetik Mi? Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Utangaçlık; %30 oranında genetik %70 oranında çevresel faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Her ne kadar utangaçlık genetik bir durum içerse de kişinin büyüdüğü ortam, yaşadığı çevre, toplum baskısı önemli derecede rol oynar. Utangaçlık küçük yaşlarda ortaya çıkabilmektedir. Aile ortamında çocuk sürekli eleştiriliyorsa ve yargılanıyorsa çocuk bu durumda utangaçlığa daha yakın olur. Birey ergenliğe girdiği zaman çevresinde eleştiriliyorsa ve dışlanıyorsa bu dönemde de utangaçlığa kapılabilir. Genetiğinde utangaçlık olan bir insanın; toplum içerisinde yaptığı bir hatadan dolayı dışlanması utangaçlığını arttıracaktır. Bir diğer örnekle genetiğinde utangaçlık olan bir insanın; toplum içerisinde yaptığı hatayı dışlamadan fark etmesi sağlandığında kişi o hatayı tekrarlama olasılığı düşer ve böylelikle kişi utanma duygusuna kapılmaz.
Utangaçlıkla Nasıl Başa Çıkılır?
Utangaçlıkla başa çıkma yolu yine kişinin kendi ellerindedir. Utangaç kişi öncelikle kendini gözlemlemelidir. Kişi utandığı ve çekindiği durumların üzerine gitmesi gerekir. Eleştirilere karşı kendini açabilmeli ve bununla başa çıkabilmelidir. Toplum içerisinde insanlardan uzak durmak yerine insanlarla ilişki kurmalı sohbet edebilmelidir. Kendisini olumsuz değerlendirmemeli, kendini yargıladıklarını düşünmemelidir. İnsanlarla ilişki kurduğu sırada “Ben bu konuda konuşsam saçma olur mu? Beni yadırgarlar mı?” gibi düşüncelere kapılmadan rahatlıkla hareket edebilmeli. Utangaçlığı yenmek isteyen birey özgüvenli olmalıdır. Toplu ortamlara girdiği zaman insanlarla iletişime geçmekten korkmamalı, insanlarla göz temasında bulunabilmeli, insanlara uzak yerlerde oturmak yerine sohbete katılabilecek yerlerde oturmalıdır. Kişi kıyafetini, davranışını, konuşmasını, dış görünüşünü yadırgayacaklarını düşünmemeli ve rahatça kendi benliğiyle hareket edip utangaçlık duygusundan arınmalıdır. Ergenlik döneminde yaşanan utangaçlık durumunda aile kişiyi utandığı durumlarda kızmamalı ve zorlamamalıdır. Bunların sonucunda birey utangaçlık duygusundan arınamıyorsa uzman yardımı almalıdır.
